Il termine Lager in tedesco significa sia “campo” che “magazzino”; si scelse quella parola per significare che quello era un luogo in cui esercitare una stretta sorveglianza su un considerevole numero di individui, chiamati “pezzi”. Il governo nazista fece costruire, dal 1933 al 1945, più di 2.000 Lager.

La tendenza generale è quella di chiamare tutti i Lager “Campi di concentramento”; tuttavia è più esatto differenziare le varie tipologie, anche per tenere presente che la caratteristica essenziale dei nazisti era la pianificazione e la metodicità dei loro sistemi di oppressione e di sterminio.

Si suddividono in:

1. Lager per militari, gestiti dalla Wehrmacht:

Stalag (o Stammlager) = Campo per sottufficiali e truppa, ma anche con “blocchi” per ufficiali
Oflag (o Offizierslager) = Campo per ufficiali
Dulag (o Durchgangslager) = Campo di raccolta, transito e smistamento, specie nei paesi occupati. In Italia ricordiamo Fossoli, San Sabba e Bolzano
Reserve Lazarett = Campo ospedale
Straflager = Campo di punizione, non evidenziato nei “documenti di servizio” e quindi ufficialmente “inesistente”

2. Lager per civili o “ex-I.M.I.” smilitarizzati, gestiti dalla Gestapo o dalle autorità del lavoro:

Arbeit Kommando = Campo di lavoro (si tratta di piccoli Campi nei quali i prigionieri di guerra erano costretti a lavorare. Generalmente soltanto i civili e i soldati sotto il grado di sergente erano inviati nei Campi di lavoro)

3. Lager per civili, alle dipendenze delle SS:

Konzentrationzone (o Vernichtunglager) = Campo di sterminio

Il territorio del Gross Deutschland, che equivaleva alla Germania più i paesi incorporati direttamente, era diviso in zone o distretti militari (Wehrkreis), contrassegnati da un numero romano. I campi situati nelle varie zone aggiungevano al numero della rispettiva zona una lettera alfabetica maiuscola.

Ad esempio:

Stalag II B (Hammerstein): è il secondo Stalag del Distretto Militare II

Quando accanto alla denominazione del Lager compare la lettera “/H” si identifica un Hauptlager, ossia il campo principale; quando compare la lettera “/Z” o “/N” si identifica un Zweiglager oppure un Nebenlager, ossia un sottocampo del campo pincipale.

STALAG

Stalag I A Stablack (Russia)
Stalag I A/EB Ebenrode (Russia)
Stalag I B Hohenstein (Polonia)
Stalag I F Sudauen (Polonia)
Stalag I F/Z Prostken (Polonia)
Stalag I F/Z Fischborn (Polonia)
Stalag II A Neubrandenburg (Germania)
Stalag II B Hammerstein (Polonia)
Stalag II C Greifswald (Germania)
Stalag II D Stargard (Polonia)
Stalag II E Schwerin (Polonia)
Stalag III A Luckenwalde (Germania)
Stalag III B Fürstenberg (Germania)
Stalag III C Alt-Drewitz (Polonia)
Stalag III D Berlin-Steglitz (Germania)
Stalag III D/Z Falkensee (Germania)
Stalag III E Kirchhain (Germania)
Stalag IV A Hohenstein (Germania)
Stalag IV B Mühlberg (Germania)
Stalag IV B/Z Zeithain (Germania)
Stalag IV C Wistritz (Rep. Ceca)
Stalag IV D Torgau (Germania)
Stalag IV D/Z Annaburg (Germania)
Stalag IV F Hartmannsdorf (Germania)
Stalag IV F/Z Altenburg (Germania)
Stalag IV G Oschatz (Germania)
Stalag V A Ludwigsburg (Germania)
Stalag V B Villingen (Germania)
Stalag V C Offenberg (Germania)
Stalag V C/Z Strasbourg (Francia)
Stalag V E Mülhausen (Francia)
Stalag VI A Hemer (Germania)
Stalag VI C Bathorn (Germania)
Stalag VI C/Z Alexisdorf (Germania)
Stalag VI C/Z Fullen (Germania)
Stalag VI C/Z Groß-Hesepe (Germania)
Stalag VI C/Z Neu Versen (Germania)
Stalag VI C/Z Oberlangen (Germania)
Stalag VI C/Z Wesuwe (Germania)
Stalag VI D Dortmund (Germania)
Stalag VI E Soest (Germania)
Stalag VI F Bocholt (Germania)
Stalag VI F Münster (Germania)
Stalag VI G Bonn-Duisdorf (Germania)
Stalag VI G/Z Arnoldsweiler (Germania)
Stalag VI J Krefeld-Fichtenhain (Germania)
Stalag VI J/Z Dorsten (Germania)
Stalag VI K Senne (Germania)
Stalag VII A Moosburg (Germania)
Stalag VII B Memmingen (Germania)
Stalag VIII A Görlitz (Polonia)
Stalag VIII B Teschen (Polonia)
Stalag VIII C Sagan (Polonia)
Stalag VIII E Neuhammer (Polonia)
Stalag IX A Ziegenhain (Germania)
Stalag IX B Bad Orb (Germania)
Stalag IX C Bad Sulza (Germania)
Stalag X A Schleswig (Germania)
Stalag X A/Z Hamburg (Germania)
Stalag X B Sandbostel (Germania)
Stalag X B/Z Wietzendorf (Germania)
Stalag X C Nienburg (Germania)
Stalag XI A Altengrabow (Germania)
Stalag XI B Fallingbostel (Germania)
Stalag XII A Limburg (Germania)
Stalag XII D Trier (Germania)
Stalag XII F Forbach (Francia)
Stalag XIII D Nürnberg (Germania)
Stalag XVII A Kaisersteinbruch (Austria)
Stalag XVII B Gneixendorf (Austria)
Stalag XVII D Pupping (Austria)
Stalag XVIII A Wolfsberg (Austria)
Stalag XVIII A/Z Spittal (Austria)
Stalag XVIII C Markt-Pongau (Austria)
Stalag XVIII D Marburg (Slovenia)
Stalag XX A Thorn (Polonia)
Stalag XX B Marienburg (Polonia)
Stalag XX B/Z Danzig (Polonia)
Stalag XXI D Posen (Polonia)

Stalag 244 Krems-Gneixendorf (Austria)
Stalag 303 Lillehammer (Norvegia)
Stalag 307 Deblin-Irena (Polonia)
Stalag 319 Cholm (Polonia)
Stalag 327 Przemysl (Polonia)
Stalag 327/Z Pikulice (Polonia)
Stalag 327/Z Nehrybka (Polonia)
Stalag 327/Z Wolka Radunska (Polonia)
Stalag 328 Lwow (Ucraina)
Stalag 328/Z Tarnopol (Ucraina)
Stalag 333 Beniaminow (Polonia)
Stalag 352 Minsk (Bielorussia)
Stalag 355 Oerbke (Germania)
Stalag 357 Thorn (Polonia)
Stalag 366 Siedlce (Polonia)
Stalag 366/Z Biala Podlaska (Polonia)
Stalag 367 Czestochowa (Polonia)
Stalag 373 Prostken (Polonia)
Stalag 398 Pupping (Austria)
Stalag 398/Z Linz (Austria)

OFLAG

Oflag II A Prenzlau (Germania)
Oflag II B Arnswalde (Polonia)
Oflag II C Woldenberg (Polonia)
Oflag II D Großborn-Rederitz (Polonia)
Oflag II E Neubrandenburg (Germania)
Oflag III A Luckenwalde (Germania)
Oflag VI D Münster (Germania)
Oflag VI E Dorsten (Germania)
Oflag X A Sandbostel (Germania)

Oflag 6 Oberlangen (Germania)
Oflag 6/Z Wesuwe (Germania)
Oflag 39 Most/Brux (Rep. Ceca)
Oflag 64/Z Schokken (Polonia)
Oflag 65 Strasbourg (Francia)
Oflag 73 Beniaminow (Polonia)
Oflag 73 Nürnberg-Langwasser (Germania)
Oflag 76 Lwow (Ucraina)
Oflag 77 Deblin-Irena (Polonia)
Oflag 83 Wietzendorf (Germania)
Oflag 92 Sandbostel (Germania)

KZ principali

Auschwitz (Polonia)

Bergen Belsen (Germania)

Buchenwald (Germania)

Dachau (Germania)

Flossenburg (Germania)

Majdanek (Polonia)

Mittelbau D.O.R.A. (Germania)

Mauthausen (Austria)

Ravensbruck (Germania)